Zastanawiałeś się kiedyś jak przebiega twój sen?
Kładziesz się do łóżka, zamykasz oczy i jak wszystko pójdzie dobrze to budzisz się rano.
A co się działo w tym czasie?
Okazuje się, że tak wiele, że powstają na ten temat niezliczone prace naukowe.
Twój sen składa się z wielu etapów i każdy jest niezbędny dla twojego ciała i umysłu i przygotowuje cię do kolejnego dnia. W zależności od fazy snu, z twoim ciałem i umysłem dzieją się różne, ciekawe rzeczy.
Najważniejsze są dwie główne fazy twojego snu: faza NREM i faza REM.
Pierwsza faza snu to faza NREM . Nazwa pochodzi od angielskiego Non-Rapid Eye Movement. Po polsku określana jako sen bez szybkich ruchów galek ocznych. Faza snu NREM dodatkowo jest podzielona na trzy stadia, które określają głębokość snu: N1/ N2/ N3
N1 pierwsze stadium snu NREM stanowi przejście pomiędzy jawa a snem właściwym. Występuje tuż po zaśnięciu oznacza sen najpłytszy, z którego możemy się łatwo wybudzić, gałki oczne poruszają się powoli.
W drugim stadium N2 oczy przestają się poruszać, a fale mózgowe znacznie zwalniają.
W trzecim stadium N3 snu NREM przechodzimy w sen głęboki.
Pojawiają się wolne fale Delta, prądy mózgowe zwalniają, organizm odpoczywa. Stadium trzecie snu NREM to sen głęboki i regenerujący nazywany snem wolnofalowym. Im więcej fal wolnych tym sen jest głębszy i bardziej regenerujący. To sen, w którym zarówno mózg jak i ciało są uśpione. Osoba śpiąca oddycha w tym stadium powoli i regularnie, leżąc przez większość czasu bez ruchu. Zmniejsza się częstotliwość pracy serca .
Generalnie pracujemy na zwolnionych obrotach ale niektóre procesy jednak zachodzą szybciej. Właśnie w tej fazie snu ma miejsce na przykład gojenie się ran.
Sen głęboki odgrywa też decydującą rolę dla właściwego działania pamięci. Podczas tej fazy snu aktywuje się hipokamp, czyli ośrodek w mózgu przenoszący informacje z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. Sen głęboki fazy NREM pozwala nam zapamiętać rzeczy ważne z tego co nauczyliśmy się w ciągu dnia i przenosi je do pamięci długotrwałej. Ponadto oczyszcza się hipokamp przygotowując go na przyjęcie nowych informacji następnego dnia . Zatem sen głęboki umożliwia nam proces ciągłego uczenia się.
Ta faza snu jest dla nas najbardziej wartościowa. Ciało się regeneruje, leczy rany,wydziela się hormon wzrostu, buduje kościec i mięśnie, wzmacnia układ odpornościowy. W tej fazie następuje głęboki wypoczynek dlatego z tej fazy snu najtrudniej cię wybudzić. Dodatkowo jeżeli np. lunatykujesz to ma to miejsce właśnie w trakcie fazy NREM.
Drugą fazą jest faza REM (skrót od angielskiego Rapid Eye Movement sleep)
Charakteryzują ją jak wskazuje sama jego nazwa szybkie ruchy galek ocznych .
Faza REM to moment na marzenia senne właśnie w tej fazie możesz mieć sny. Marzenie senne mogą występować także we śnie NREM, ale są one mniej żywe, chaotyczne i niespójne. Ta faza snu nazywana jest też snem paradoksalnym gdyż paradoksalne jest to, że w czasie snu REM ciało śpi, a mózg zaczyna w tej fazie aktywnie pracować. Mózg przestaje kontrolować resztę ciała i twoje mięśnie ulegają całkowitemu rozluźnieniu, mówi się nawet o paraliżu mięśni, ale twój mózg szaleje.
Kiedy ktoś cię wybudzi właśnie z tej fazy to twój mózg wybudzi się szybciej niż twoje ciało. Pomimo, że nie będziesz spał nadal nie będziesz mógł się ruszyć.
Jest to działanie ochronne organizmu, po to byśmy w czasie intensywnego śnienia nie zrobili sobie krzywdy np.”odgrywając sny”.
W fazie REM twój oddech staje się gwałtowny, nieregularny, oczy poruszają się szybko w różnych kierunkach. Również serce bije szybciej, wzrasta ciśnienie krwi, a u mężczyzn pojawiają się wzwody. Erekcja u mężczyzn nie wynika z erotycznego charakteru snów, ale z ogólnego pobudzenia funkcji organizmu w tej fazie snu. W fazie REM mózg utrwala pamięć.
Faza REM jest konieczna do tego, by lepiej zapamiętywać. Dzięki tej fazie zapamiętujemy na długo informacje, z którymi zetknęliśmy się w ciągu dnia, informacje które mózg oceni jako przydatne. Z reguly utrwala te informacje, które są nam potrzebne do przetrwania. Czyli tak naprawdę nie mamy świadomego wpływu jak się uczymy.
Zaburzenia tej fazy snu prowadzą głównie do zaburzeń pamięci.
Z fazy REM łatwo się wybudzić. W trakcie twojego 7-8 godzinnego snu cykl tych dwóch faz snu powtarza się 4 -5 razy w trakcie jednej nocy
Pojedynczy cykl snu trwa około 90 minut i kończy się fazą REM.
Sen NREM najgłębszy jest na początku nocy po półtorej godziny ustępuje i pojawia się sen REM. Pierwsze stadium REM po zaśnięciu trwa jakieś 10 minut. Wraz z kolejnymi cyklami, godzinami snu stadium REM się wydłuża, stąd nad ranem mamy najwięcej marzeń sennych. Można powiedzieć, że dwie fazy snu NREM i REM toczą przez całą noc nieustanną walkę o dominację nad mózgiem. Najpierw w pierwszej części nocy rządzi sen NREM potem we wczesnym godzinach porannych przewagę uzyskuje sen REM.
Oczywiście najważniejszy jest ten podział: NREM i REM. Każda z tych faz daje ci coś innego dlatego tylko taki złożony sen da ci wypoczynek i siłę na kolejny dzień.
Wyobraź sobie, że wieczór i poranek to 2 przeciwne brzegi rwącej rzeki – nocy.
Twój sen to most między tymi brzegami składający się z połączonych pontonów: na przemian ponton NREM i ponton REM. Jak wszystkie są kompletne i odpowiednio połączone to przedostaniesz się bezpiecznie z brzegu wieczór na brzeg poranek. Ale jeżeli co któryś ponton będzie dziurawy i zatonie to znaczy, że podróż na drugi brzeg stanie się niebezpieczna lub nawet niemożliwa. To właśnie twoja nieprzespana noc.
Jeśli chcesz się wybudzić wyspany i pełen energii to najlepiej wybudzić się w przerwie między cyklami fazy NREM i REM lub w fazie REM, kiedy mózg jest niemal tak aktywny jak w ciągu dnia. Jeśli obudzi cię ktoś stadium trzecim lub czwartym fazy NREM, czyli podczas snu głębokiego to będziesz bardzo senny i rozdrażniony.
